Özel Çevre Koruma Bölgeleri Bakanlar Kurulu Kararı ile saptanmaktadır. Bu bölgeler tabiat, tarih ve kültür değerleri bakımından zengin, biyolojik ve ekolojik dengesi bozulmamış ve gelecek vadeden bölgelerdir. Özel Çevre Koruma Bölgeleri tarihi, doğal ve kültürel değerler açısından bütünlük gösteren ve gerek ülke, gerekse dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan alanlardır. Gelecek nesillere, bozulmamış zengin bir biyolojik miras ve yaşanabilir sağlıklı temiz bir çevre bırakmak için planlama yoluyla kurallar geliştirilmektedir.

        Bir ülkenin sanayileşmesi, şehirleşmesi ve tarımda modernleşmesinin yanında yaşayan ve gelecek nesillerin refahı ve mutluluğu için çevrenin korunması esastır. Geleceği fiziksel ve sosyo-ekonomik açılardan yönlendirebilmek, geliştirebilmek ve ekolojik değerlerin varlığını sürdürebilmek planlamanın etkin bir biçimde kullanımına bağlıdır. 
  
        Bu anlayışla Özel Çevre Koruma Bölgeleri'nde planlama çalışmalarıyla;

-Sahip olunan çevre değerlerini korumak
-Mevcut çevre sorunlarını gidermek ve gerekli tedbirleri almak
-Koruma kullanma esaslarını belirlemek yoluyla koruma kullanma dengesi sağlanmaya çalışılmaktadır. 

 

        Bu çerçevede; 3194 Sayılı İmar Kanunu'na dayalı planlama işleyişi ve standartları Kurumumuzun planlama yaklaşımında ilaveler yapılarak geliştirilmiştir. Ekolojik planlama adı altında, planlamada yapılan ön araştırmalar ile tüm doğal değerler saptanmakta, koruma standartları yükseltilmekte ve plan hükümlerinde koruma-kullanma kararları oldukça detaylandırılmakta ve organizasyonel kararlar üretilmektedir.

        Planların uygulamaya dönük olmaları, imar uygulamalarının hemen yapılmasının sağlanması, kentsel altyapının projelendirilmesi ve uygulanması, insan faaliyetlerinin kontrol altına alınması amacıyla özellikle kıyı kullanımlarının düzenlenmesi hedeflenmektedir.

 

        Her biri özel niteliklere sahip olan özel çevre koruma bölgelerinin doğal, ekolojik ve tarihi değerlerinin korunması ve koruma-kullanma dengesi içinde sağlıklı bir yapılaşmasının oluşmasında aşağıdaki genel planlama ilkeleri gözetilmektedir.

 

-Planlama Alanı içinde kalan ve doğal yapıları ile ekolojik özellikleri açısından önem arz eden kesimlerin koruma ağırlıklı kullanım dengelerinin kurulmasını sağlamak,
-Sınırlı ve verimli nitelikteki tarım alanlarını korumak,
-Bataklık, sazlık, sulak, çayırlık, türbiyer veya sular gibi ekolojik, kültürel, bilimsel ve rekreasyonel olarak büyük bir kaynak teşkil eden sulak alanların ve kumulların kaybına sebep olacak hareketleri durdurmak,
-Ülke ölçeğinde önemi olan ve doğal nitelikleri sebebiyle rekreasyonel potansiyele sahip bulunan planlı bir biçimde koruma-kullanma dengesini sağlamak,
-Bölgelerdeki yerleşmelerin altyapılarını sağlıklaştırarak geliştirmek,
-Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları'nca önceden tespit ve ilan edilmiş bulunan ve edilecek olan doğal sit alanlarının korunmasını sağlamak,
-Arkeolojik sit alanlarının korunması ve geliştirilerek değerlendirilmesini sağlamak,
-Bölgelerdeki turizm faaliyetlerinin koruma-kullanma dengesi altında uygulanabilirliğini sağlayıcı ve mevcut turizm taleplerini yönlendirici ve dengeleyici kararlar üreterek planlara yansıtmak,
-Bölgelerdeki mevcut mimari dokunun ve yöresel özellikleri koruyarak geliştirilmesini sağlamak ve yönlendirmek şeklindedir. 
  
        1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planları'nın gösterdiği hedefler doğrultusunda 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar yapılmakta, bu planlarla yapılaşma koşulları da tanımlanmaktadır.

 

        Özel Çevre Koruma Bölgelerinde doğal kaynakların yönetimine ek olarak kültürel mirasın korunmasına ilişkin çalışmalar yapılmakta, araştırmalar sonucunda arkeolojik ve kentsel sit alanlarında koruma ve yapılaşma şartları belirlenmekte; yerleşimlerin genel yapısı, mimari dokusu ve yöresel mimari özelliklerini koruyarak ve geliştirerek devamını sağlayacak şekilde yapılaşmalar yönlendirilmektedir.

        Bu çerçevede; 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni, 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları yapılmaktadır. 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planları ve üzerinde olabilecek revizyonlar Kurumumuz tarafından, diğerleri ise Kurumumuz veya Belediyelerce kendileri tarafından veya ihale yoluyla gerçekleştirilmekte ve Kurumumuzca onaylanmaktadır. Onaylanan planlar mahalli idarelerce uygulanmaktadır.

        Yapılan planlar memleket koordinat sistemine bağlı olarak bilgisayar ortamında sayısal elde edilen haritalar üzerine yapılmaktadır. Kurum, görevlerini yerine getirirken Kamu Kurum ve Kuruluşları, bilimsel kuruluşlar, gönüllü kuruluşlar ve milletlerarası çevre kurumları ile işbirliği yapmaktadır.

        Koruma kararları ve arazi kullanma kararlarının yer aldığı çevre düzeni planları, uygulamalı araştırmalara dayanarak, 20 yıllık dönemdeki gelişmeleri değerlendirmekte ve yönlendirmektedir. Daha detayda ise hassas zon ve ekolojik zon olarak tanımlanan alanların planlama çalışmaları yapılmaktadır.Bütün bu uygulamalar, her bölge için hazırlanan "Ekolojik Yönetim Planı" ile gerçekleştirilmektedir. 11 adet 1/25.000'lik Çevre Düzeni Planı ve 67 adet 1/ 5000'lik Nazım İmar Planı onaylanmıştır. Planların uygulaması 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre mücavir alan sınırları içinde belediyelerin; bu alanlar dışında Valiliklerin yetki ve sorumluluğu altındadır.